4. Mitologia skandynawska cz. 1 22.X

Patric Smith

Prace domową odrobiła jedna osoba. Nie bede tego komentowac, bo po co. Wszyscy maja T. Jest ciagle szansa sie poprawić. Emce wstawiam W.

Religia skandynawska zaliczana jest do grupy wierzeń germańskich, religie germańskie są do siebie bardzo zbliżone, a bogowie i opisy stworzenia świata oraz jego końca różnią się prawie, że jedynie nazewnictwem. Kult germański powstał wcześnie, wyznawany był już przez plemiona germanów w czasach starożytnych, jednak najwięcej wiemy o odłamie skandynawskim popularnym wśród Wikingów

Obecnie najważniejszym źródłem są poematy o bogach ze Starszej Eddy spisane w XII wieku oraz dzieło Snorriego Sturlusona o sztuce poetyckiej z około 1220 roku. Korzystamy również, ze źródeł arabskich podróżników oraz relacji chrześcijan. Dzięki archeologii wiemy najwięcej o obrzędach pogrzebowych, pomnikach, ofiarach i piśmie runicznym. Źródłami, z których czerpiemy swoją wiedzę na temat początku świata są trzynastowieczne poematy: Völspa (Wieszczba Wölwy), Grimnísmál (Pieśń Grimnira) oraz Vafthrúdnismál (Pieśń o Wafthrundnirze), wszystkie rozwinięte i przełożone w „Eddzie młodszej” Snorriego Sturlusona.

Początek świata
Na początku była wielka pustka, zwana Ginungagap, czyli niezgłębiona przepaść. Na północ od niej znajdowała się zimna i ponura kraina zwana Niflheim, w której to znajdowało się źródło Hwergelmir, dające życie jedenastu rzekom o jednakowej nazwie: Eliwagar, woda tych rzek im dalej odpłynęła od źródła gromadziła trujące osady, twardniejące i zmieniające się w lód, który z czasem pokrył całą pustkę Ginungagap.
Na południu zaś leżał Muspellheim, kraina diametralnie różna, gdzie panowały płomienie i żar oraz niezmiernie wysokie temperatury.
Zimno zakryło najbardziej na północ wysunięty kraniec Ginungagap, gdyż południe wciąż było ogrzewane żarem południa. Lód w zetknięciu z ciepłem począł się topić dając życie. Krople stopionego lodu utworzyły ciało olbrzyma Ymira, praojca olbrzymów lodu, pierwsza para wyrosła spod pach Ymira, kiedy ten śpiąc spocił się. Dwie nogi olbrzyma spłodziły zaś syna.
Inne krople utworzyły Audumlę, krowę, z której wymion płynęły cztery mleczne rzeki, odtąd żywiące Ymira. Sama krowa żywiła się szronem zlizanym z kamieni. Pierwszego dnia, gdy lizała taki kamień wyłoniły się włosy, drugiego dnia wyłoniła się głowa, a pod koniec trzeciego dnia powstał człowiek.
Człowiek ów był wielkiej postury, silny i przystojny, a zwał się Buri. Miał syna, którego nazwał Borr, a ten z kolei poślubił Bestlę, córkę olbrzyma lodu Bolthorna. Z małżeństwa tego było trzech synów: Odyn, Wili i We, którzy to z biegiem czasu uknuli podstępny plan zabicia Ymira. Gdy ten padł, z jego ran wyciekła krew topiąc wszystkie olbrzymy, za wyjątkiem Bergelmira, który po swojej ucieczce dał początek nowej rasie gigantów.
Odyn wraz z braćmi stworzyli świat z Ymira. Zanosząc go na środek Ginungagap, z jego ciała stworzyli ziemię, z jego kości powstały skały, a z zębów i innych potrzaskanych kości żwir i kamienie, z krwi zaś jego powstały rzeki, jeziora i morza. Czaszka olbrzyma stała się sklepieniem niebieskim, które trzymane było w każdym rogu przez cztery karły o imionach Nodri, Sudri, Austri, Westri.
Z włosów Ymira powstała flora, zaś z jego mózgu bogowie utworzyli chmury.
W głębi lądu znajdował się Midgard, świat ludzi, został on odgrodzony od reszty płotem z rzęs Ymira. Bogowie obmyślili też cały kalendarz, ustalając cykl dnia i nocy, upływ dni, tygodni, miesięcy i pór roku.
Przyszła również kolej na stworzenie ludzi. Pewnego dnia Odyn wraz z braćmi przechadzając się po wybrzeżu natknął się na dwa pnie drzew, z których wystrugali mężczyznę imieniem Ask („Jesion”) oraz kobietę o imieniu Embla (prawdopodobnie „Winorośl”). Odyn tchnął w nich życie, Wili dał świadomość i ruch, a We twarz, słuch, mowę i wzrok. Dwoje ludzi stało się prarodzicami wszystkich ludzi zamieszkujących Midgard.
Mundilfari, bardzo zarozumiały człowiek dał swoim dzieciom imiona Sol i Mani (Słońce i Księżyc) rozwścieczając tym samym bogów, którzy uczynili z dzieci jeźdźców prowadzących niebiańskie rydwany. Słońce i księżyc musiały prowadzić bardzo szybko, gdyż Sol ścigana była przez Skölla, Mani zaś przez Hatiego Hrodowitnissona – wilki, które według przepowiedni miały połknąć swoje ofiary w dniu Ragnarök.

Najprawdopodobniej ówczesne wyobrażenie powstania świata powstało w wyniku obcowania Normanów z przyrodą Islandii, wyspy zimnej, a zarazem gorącej, bo pełnej tryskających gejzerów i potoków lawy dobywających się z licznych wulkanów.

Yggdrasil
Czyli dosłownie „koń Yggra”, który należał do Odyna, a jednym z jego imion było „Yggr”, czyli „Straszliwy”. – pod tą nazwą kryje się drzewo, a konkretnie jesion będący osią świata w mitologii germańskiej. Znajdowało się na nim dziewięć różnych światów połączonych ze sobą przez konary.

Wikingowie wierzyli, że wszystkie światy umiejscowione są na 3 głównych poziomach, na każdym poziomie znajdowała się odpowiednia kraina i tak:

Na górze:
Asgard - Kraina Bogów, połączona jest z Midgardem, poprzez tęczowy most - Bifrost, a od zagrożeń zewnętrznych chroni go Mur.

Ljosalfheim lub Alfhiem - Kraina Świetlistych Elfów, którą rządzi Frey - pan słońca, deszczu i plonów.

Vanaheim - Znajdująca się na zachodzie, kraina drugiej "rasy" bogów istniejącej w tej mitologii.

Po środku:
Midgard - Kraina Ludzi i siedzib ludzkich, znajdująca się pośrodku między światami - i majaca niełatwe sąsiedztwo jak można zauważyć.

Muspelheim - Południowa kraina ognia i ognistych gigantów, jego granic strzeże Surt - Ognisty Olbrzym z ognistym mieczem, którym roznieci ognie na świecie, gdy zacznie sie Ragnarok.

Jotunheim - Górzysta i zimna kraina gigantów, leząca na wschodzie

Hrimthursheim - kraina olbrzymów

Pod ziemią:

Nilfheim - Kraina Lodu, Mgieł i Tajemnic, siedziba wielkiego węża - Nidhoga owiniętego wokół korzeni Yggdrasila. To właśnie z Nilfheimu wypływa 11 rzek zwanych Elivagar, płynących do ogromnej przepaści, gdzie spotykają się z ogniami [w posćie potwierdzającym obecność prosze wpisać, Rav. gejzer Huf. ogień Gryf. drzewo Slyth. osiem] Muspellheimu, zapoczatkowywując życie. To kraina leżąca na północy. To tu ponoć wędrują dusze tych co nie padli w boju.

Svartalfheim - Kraina Mrocznych Elfów zwanych też Krasnoludami

Najniżej zaś:
Hel - Podziemna kraina śmierci, córki Lokiego i Angerbody oraz siostra Fenrisa i Jormunganda - węża opasującego ziemię i zjadającego swój własny ogon.

Panteon bogów germańskich

W pewien sposób można stwierdzić iż Germanie wyróżniali trzy rasy Bogów:
- Asów (Aesirów)
- Vanów (Wanów)
- Thursów (Olbrzymów)

Przyjmując dużą generalizację można powiedzieć iż między Asami a Thursami toczy się nieustanna wojna, której przyczyną jest zabicie przez Odyna i jego braci (Wiliego i We) praojca Olbrzymów - Ymira. Jest to jednak duże uproszczenie - z niektórymi olbrzymami bowiem Bogów łączyła przyjaźń (np. Aegir, w którego siedzibie czasami ucztowali, Loki, którego z Odynem łączyło braterstwo krwi), inni służyli im radą bądź wiedzą (np. Norny, Mimir).

Vanowie, którzy pojawiają się później, przy okazji mitu o Gullweig i początkowo są również wrogami Asów, wchodzą z nimi w przymierze i wymieniają się ku jego utrwaleniu "zakładnikami".

Asowie to:
Odyn
Thor
Modi i Magni
Jord
Tyr
Baldur
Nanna
Forseti
Bragi
Iduna
Vidar
Hermod
Loki
Siguna
Vali
Frigg
Heimdal
Hodur
Ull
Walkirie

Vannowie to:
Aegir
Njord
Skadi
Frey
Freya

Pd.
1. Prównaj mitologie skandynawską ze znanymi miotlogiami i znajdz cechy wspolne
2. Wybierz 5 bogów i napisz czym się zajmowal, opiekowali, jakie byly ich historie.
3. Narysuj Yggdrasil i znajdujące się w nim krainy
dodatkowe:
4. Bogini Hel i polski półwysep Helski. Skąd wzieła się ta nazwa?

z racji, że temat jest duży możecie się wpisywać do poniedziałku włącznie. Na prace domowe czekam do piątku. I jako, że nie pytałem w tym tygodniu, będe pytał 2 lub 3 osoby.
częśc dalesza lekcji o mitologii za tydzień:]
aha i z racji, ze macie wykonac rysunek, ten jeden raz, wyjatkowo, wyslijcie mi prace domowe na mail [link widoczny dla zalogowanych]

Hermiona Granger

przeczytane

Emka Longbottom

Obecna - ogień